Energa w przyrodniczej akcji na składowisku elektrowni

Tereny składowiska odpadów, eksploatowanego przez Elektrownię Ostrołęka B, są atrakcyjnym miejscem do zamieszkania i odpoczynku dla różnych gatunków ptaków. Zaobserwowano tam także kuliki wielkie – ptaki wymienione w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt, jako gatunek wysokiego ryzyka. Energa współpracuje z przyrodnikami, prowadzącymi akcję mającą na celu ochronę lęgów tego unikatowego, narażonego na wyginięcie gatunku ptaka.

W okresie wiosennej i jesiennej wędrówki, kwatery na składowisku w Energa Elektrownie Ostrołęka SA stanowią atrakcyjny obszar żerowiskowy i miejsce odpoczynku dla migrujących ptaków. Spółka monitoruje składowisko. Tereny te są zamieszkiwane i masowo odwiedzane przez różne gatunki ptaków.

- Energa wspiera różne przedsięwzięcia o charakterze ekologicznym. W Ostrołęce, oprócz prowadzonych systematycznie technologicznych i środowiskowych modernizacji urządzeń energetycznych w Elektrowni Ostrołęka B, których celem jest minimalizowanie wpływu działalności wytwórczej na środowisko, podejmowane są działania na rzecz ochrony środowiska w regionie – powiedziała Adrianna Sikorska, wiceprezes Zarząd Energa SA. – Elektrownia Ostrołęka B, wchodząca w skład Grupy Energa, jako jeden z wiodących pracodawców w Ostrołęce, aktywnie wspiera także lokalne inicjatywy o charakterze ekologicznym. Współpracujemy także z przyrodnikami w przedsięwzięciu mającym na celu ochronę kulika wielkiego.

Ochrona lęgów kulika wielkiego

Gatunek ten jest zagrożony w skali całego zasięgu występowania i został wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt, jako gatunek wysokiego ryzyka, narażony na wyginięcie. Kulik wielki jest gatunkiem bardzo nielicznym. Krajowa populacja gwałtownie zmniejsza swoją liczebność i zasięg. Obecnie liczebność polskiej populacji szacowana jest na 200 - 300 par. Ornitolodzy z Towarzystwa Przyrodniczego „Bocian” będą prowadzili monitoring tego gatunku na terenie Elektrowni Ostrołęka B.

Podczas spotkania z przedstawicielami Towarzystwa Przyrodniczego „Bocian” omówiono planowaną akcję podjęcia próby odłowu kulików wielkich na terenie składowiska elektrowni. Składowisko zlokalizowane jest w granicach obszaru Natura 2000 „Dolina Dolnej Narwi”- obszar specjalnej ochrony ptaków. Akcja, która planowana jest w okresie lęgowym (na przełomie maja i czerwca) będzie polegała na założeniu kolejnych loggerów GPS-GSM oraz znakowaniu ptaków kolorowymi obrączkami.

Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian” przeprowadziło badania z użyciem loggerów GPS-GSM, które wykazały, że niektóre kuliki wielkie po stracie lęgu (z ostoi zlokalizowanych na Kurpiach oraz na Mazowszu), w okresie od końca maja do połowy czerwca, nocują na płytkich zastoiskach wody koło elektrowni.

- Głównym celem naszych działań jest zwiększenie sukcesu lęgowego kulika wielkiego. Dzięki nowoczesnym technikom badawczym, takim jak telemetria GPS/GSM, chcemy pogłębić wiedzę i poznać szczegóły z życia tego zagrożonego globalnie gatunku - powiedział Dominik Krupiński, Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian”. - Dzięki zastosowaniu telemetrii jesteśmy w stanie pozyskać wiele cennych informacji, jak np. poznać trasy wędrówek, miejsc ich zimowania, przeżywalności, czy wielkości areałów osobniczych. W marcu planujemy przeprowadzić rozpoznanie terenu składowiska. Wówczas będziemy mogli dobrać odpowiednią metodę odłowu tych ptaków w celu założenia kolejnych loggerów GPS-GSM oraz znakowania kolorowymi obrączkami.

Kulik wielki to rzadki w Polsce ptak łąkowy z charakterystycznym długim zakrzywionym dziobem. Należy do rodziny bekasowatych, której jest jednym z największych przedstawicieli (największym w Europie). Dzięki swym okazałym rozmiarom i odzywaniu się bardzo charakterystyczny i łatwy do rozpoznania głosem, jest prawdziwą ozdobą terenów podmokłych. Ptaki te powracają z zimowisk w grupach, w marcu lub w kwietniu. Wówczas łączą się w pary i zajmują terytoria lęgowe. W czasie toków ptaki te wykonują charakterystyczne, faliste loty, trzepocząc skrzydłami wznosząc się do góry, a następnie lotem szybowcowym opadają, wykonując w tym czasie „fletowe” śpiewy.

Monitoring składowiska elektrowni

W okresie wiosennej i jesiennej wędrówki, kwatery na składowisku w Elektrowni Ostrołęka B stanowią atrakcyjny obszar żerowiskowy i miejsce odpoczynku dla migrujących ptaków. Spółka monitoruje ten obszar, często odwiedzany i zamieszkiwany przez różne gatunki ptaków.

- Spółka prowadzi monitoring awifauny na obszarze składowiska odpadów technologicznych Łęg - powiedział Leszek Kowalski, prezes Energa Elektrownie Ostrołęka SA. - Wiele gatunków ptaków szuka na tym terenie bezpiecznego miejsca do odpoczynku i żerowania. Można tutaj zobaczyć m.in. żurawie, bażanty, kuropatwy, bociany, cyraneczki, śmieszki czy rzadko spotykane kuliki wielkie.

Jak wynika z Raportu rocznego z wykonania nadzoru przyrodniczego nad rozbudową składowiska Łęg w 2019 r. wykonano 16 kontroli, podczas których liczono występujące tam ptaki, ze szczególnym uwzględnieniem gatunków wodno-błotnych. Odnotowano 14193 osobników spośród 83 gatunków ptaków.

Przyrodnicy dla ocalenia unikatowych ptaków

Działania z zakresu czynnej ochrony lęgów kulika wielkiego zostały zapoczątkowane przez Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian” w 2013 r. W latach 2013-2015 Towarzystwo realizowało projekt POIS.05.01.00-00-380/12 „Ochrona kulika wielkiego w kluczowych ostojach gatunku w Polsce”, który był współfinansowany ze środków UE (POIŚ), NFOŚiGW oraz WFOŚiGW w Warszawie. W ramach projektu inwentaryzację gatunku przeprowadzono w 18 ostojach kulika wielkiego, czynną ochroną objęto 107 lęgów w dolinie Noteci, Dolinie Dolnego Bugu, dolinie Liwca, Dolinach Omulwi i Płodownicy oraz w Ostoi Kurpiowskiej. Ważnym elementem projektu było opracowanie Krajowego Planu Ochrony Kulika Wielkiego, który został przekazany lutym 2016 r. Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska do zatwierdzenia.  

W latach 2017-2020 realizowany jest projekt pt. „Realizacja Krajowego Planu Ochrony Kulika Wielkiego  - etap I”, który jest współfinansowany ze środków Funduszu Spójności Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Głównym celem projektu jest realizacja działań wpisanych do krajowego programu ochrony gatunku (zatwierdzonego przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w dniu 18.12.2018 r.), a jego zadaniem jest czynna ochrona lęgów kulika wielkiego Numenius arquata w najważniejszych ostojach, które łącznie skupiają ponad 70% krajowej populacji gatunku.

Jak podkreślają ornitolodzy z Towarzystwa Przyrodniczego, w Polsce kulik wielki jest gatunkiem chronionym, narażonym na wyginięcie i wymienionym w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt (kategoria VU – narażone na wyginięcie). Jest to gatunek bardzo nieliczny, lęgowy na niżu. Krajowa populacja gwałtownie zmniejsza swoją liczebność i zasięg, obecnie liczebność krajowej populacji szacowana jest na 200–300 par. Kilka lat temu było ich 600-700 par. Ptaki te przywiązują się do swoich lęgowisk, zagrożeniem jest niszczenie siedlisk. Gatunek wymaga ochrony czynnej.