Nowatorski jaz elektrowni Ostrołęka – przygotowani na suszę

Elektrownia Ostrołęka B, należąca do Grupy Energa, wdrożyła nowatorski projekt infrastruktury związany z bezpieczeństwem energetycznym. W celu zapewnienia wody, niezbędnej do chłodzenia bloków energetycznych elektrowni, także w sytuacji obniżenia stanu poziomu wody na rzece Narew, zamontowano jaz. Innowacyjne urządzenie hydrotechniczne spiętrzy wodę w miejscu poboru z rzeki w przypadkach ekstremalnych - gdy będzie susza lub zatory lodowe.

Jaz został wyposażony w unikalny na skalę europejską system zamknięć powłokowych bez filarów w rzece. Jest to inwestycja wpisująca się w strategiczne przedsięwzięcia Energi, gwarantujące bezpieczeństwo energetyczne przez zapewnienie ciągłości pracy ostrołęckiej elektrowni. Przyjazny środowisku jaz będzie pracował w okresie najniższych stanów i przepływów.

Woda z rzeki Narew pobierana jest do chłodzenia bloków energetycznych wytwarzających energię w technologii konwencjonalnej w elektrowni B w Ostrołęce. Urządzenie hydrotechniczne ma za zadanie spiętrzać wodę i zapewniać odpowiedni poziom - bez względu na warunki atmosferyczne, takie jak: susza bądź zator lodowy.

Wpływ na decyzję o budowie urządzenia hydrotechnicznego (jazu) miały dwa czynniki: obserwowane od wielu lat obniżanie minimalnych stanów wody na ostrołęckim odcinku Narwi (w tempie średnio 9 mm/rok) oraz globalny wzrost tendencji do pojawiania się zjawisk ekstremalnych takich jak: susza lub zator lodowy w górnym odcinku rzeki.

- Wdrożyliśmy innowacyjną technologię spiętrzającą wodę, jesteśmy przygotowani na niski stan wód na Narwi – mówi Adam Galanek, wiceprezes Zarządu Energi Wytwarzania SA. – Dzięki tej strategicznej inwestycji w infrastrukturę, niezbędna w procesie wytwarzania energii, możemy być spokojni, że w razie wystąpienia niesprzyjających warunków atmosferycznych praca elektrowni w Ostrołęce  nie zostanie przerwana, ponieważ będzie zapewniona niezbędna ilość wody na cele chłodnicze dla wszystkich bloków.

Jaz przyjazny środowisku

Prace inwestycyjne polegały na zabudowie jazu powłokowego (bukłakowego) w korycie rzeki. Konstrukcja piętrząca została wyposażona w unikalny, prototypowy system 3 zamknięć powłokowych bez filarów pośrednich w korycie rzeki. Pomiędzy zamknięciami pozostawiono wolne przestrzenie, dzięki którym przepuszczana jest woda, niezależnie od piętrzenia – co wynika z wymogów prawa, szczególnie w zakresie ochrony środowiska. Stanowią one dogodne miejsce do migracji organizmów wodnych oraz przepuszczania rumowiska. Dzięki takiemu rozwiązaniu nie była konieczna budowa przepławki dla migrujących ryb. To w efekcie znacząco obniżyło koszty inwestycji oraz skróciło okres realizacji projektu na żeglownej rzece.

Każdy bukłak posiada niezależne sterowanie umożliwiające jego napełnienie i opróżnienie. Powłoka bukłakowa w okresach przepływów średnich, wyższych oraz podczas wezbrań i powodzi będzie układała się na płycie korpusu jazu, nie stanowiąc przeszkód dla wód i przepływających jednostek. W wyniku podpiętrzenia woda w rzece Narwi będzie nadal ujęta w korycie rzeki bez zalewania stref przybrzeżnych. Piętrzenie nie wpłynie negatywnie na przylegające do rzeki grunty.

Praca jazu odbywać się będzie w przypadku wystąpienia odchyleń od optymalnych dla bezpiecznej eksploatacji elektrowni stanów wody w rzece, tylko w okresie najniższych stanów i przepływów. Przez pozostały okres czasu jaz nie będzie stanowił przegrody w rzece. Jaz, położony na dnie rzeki, nie powoduje blokady przepływu. W wyniku podpiętrzenia woda w rzece będzie nadal ujęta w korycie – bez zalewania stref przybrzeżnych. Skala wpływu funkcjonowania jazu na środowisko w trakcie eksploatacji z racji małej wysokości piętrzenia w krótkim okresie czasu (w ciągu roku lub raz na kilka lat) jest znikoma.

Przygotowani na niskie stany wód

Temat prac modernizacyjnych i innowacji wdrażanych w Elektrowni B celem zapewnienia bezpieczeństwa i niezawodności w dostarczaniu energii elektrycznej do systemu przez Energę był podjęty podczas spotkania przedstawicieli Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE) oraz spółek Energa Wytwarzanie i Energa Elektrownie Ostrołęka.

- Głównym celem wizyty w ostrołęckiej elektrowni było zapoznanie się z prowadzonymi w ostatnich latach modernizacjami oraz inwestycjami, które skutkowały zwiększeniem mocy produkcyjnej zakładu. Podczas prezentacji omówiona została kwestia dostosowania elektrowni do przyszłych norm środowiskowych oraz zapewnienia ciągłości jej pracy podczas niekorzystnych warunków hydrologicznych  – mówi Leszek Kowalski, prezes Zarządu Energa Elektrownie Ostrołęka SA.

Jedną z najważniejszych konkluzji spotkania było stwierdzenie, że wytwarzanie energii przez elektrownie Grupy Energa, a tym samym zasilanie Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE), jest zabezpieczone na wypadek ewentualnych niskich stanów wód i przepływów na Narwi.

- Zarówno w przypadku konwencjonalnych jednostek wytwórczych, jak również OZE, tak planujemy i realizujemy wszelkie modernizacje i wdrażamy innowacyjne rozwiązania, aby w pełni wykorzystać możliwości wytwórcze naszych obiektów – mówi Piotr Meler, prezes Zarządu Energi Wytwarzania SA. – Jaz na Narwi w Ostrołęce jest tego kolejnym dowodem. Urządzenie zostało przekazane do użytku przed okresem letnim, w którym stany wód i przepływy są najniższe. Zatem jesteśmy przygotowani na ekstremalne sytuacje hydrologiczne, spowodowane warunkami pogodowymi i skutkami suszy.

*  *  *

Elektrownia Ostrołęka B wchodzi w skład strategicznych aktywów wytwórczych Grupy Energa. W elektrowni zainstalowane są trzy jednostki wytwórcze klasy 200 MWe, oddane do użytku w 1972 roku. Po dokonanych modernizacjach moce zainstalowane w każdym z bloków energetycznych wynoszą 230 MWe. Łącznie, ta jedyna w północno-wschodniej Polsce elektrownia systemowa, posiada zainstalowaną moc elektryczną zwiększoną do 690 MWe. Bloki energetyczne wyposażone są w człony ciepłownicze, zapewniające produkcję ciepła w postaci gorącej wody sieciowej i pary technologicznej na potrzeby odbiorców zewnętrznych oraz na potrzeby własne.

Energa Wytwarzanie SA jako lider Linii Biznesowej Wytwarzanie w Grupie Energa, koordynuje działalność Grupy w ramach wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej w konwencjonalnych źródłach wytwórczych, w tym kogeneracyjnych, świadczenia usług systemowych, przesyłu i dystrybucji ciepła. Do produkcji energii wykorzystuje wodę, wiatr, biomasę, promieniowanie słoneczne, jak również paliwa kopalne (węgiel kamienny). Spółki Linii Biznesowej Wytwarzanie eksploatują 47 elektrowni wodnych, pięć farm wiatrowych, dwie farmy fotowoltaiczne, jedną elektrownię konwencjonalną, cztery elektrociepłownie i dwie ciepłownie.